MEKANİK
 

MEKANİK TESTLER
Karabük Üniversitesi Demir ve Çelik Enstitüsü Malzeme Test Laboratuvarı, özellikle demir-çelik sanayisi ürünlerinin ve diğer tüm mühendislik malzemelerinin fiziksel ve mekanik testlerinin gerçekleştirilebilmesi için kapsamlı bir hizmet sunmaktadır. Uygulanan bu mekanik testler, malzemelerin servis şartları altında nasıl davranacağı konusunda önemli derecede yardımcı olmaktadırlar. Ayrıca servis şartlarında malzemelerde meydana gelebilecek hasarları önceden tahmin edebileceğimiz için güvenli kullanım koşulları sağlanmaktadır. Bunların yanı sıra uygulanan bu testler daha dayanıklı malzemelerin üretimi ve yeni mühendislik malzemelerinin üretimi için yol gösterici olmaktadırlar.

Çekme Testi

Çekme testi ASTM E8, ASTM A370, ASTM B557 standartlarına göre uygulanmaktadır. Çekme deneyi uygulanan bir kuvvete karşı malzemenin direnci ve mukavemetini belirlemek için uygulanır. Standartlara göre hazırlanan çekme test numunesi üniversal bir test cihazına yerleştirilir, ardından bir kuvvet uygulanır ve malzemedeki uzama ekstensometre kullanılarak ölçülür.
Kırılma anına kadar uygulanmış olan en büyük kuvvet malzemenin Çekme Dayanımı olarak ifade edilir. Plastik deformasyonun başladığı anda uygulanan kuvvet Akma Mukavemetine eşittir. Test sonrası ve öncesi numunenin boyundaki değişim Uzama olarak tanımlanır. Çekme testi neticesinde malzemenin dayanımı ve sünekliği hakkında fikir sahibi olunabilir. (ASTM E8:Standard Test Methods for Tension Testing of Metallic Materials, ASTM A370:Standard Test Methods and Definitions for Mechanical Testing of Steel Products, ASTM B557:Standard Test Methods forTension Testing Wrought and Cast Aluminum- and Magnesium-Alloy Products.)

Eğme Testi

Eğme Testi ASTM A370, ASTM E190, ASTM E290 standartlarına göre gerçekleştirilir. Eğme testi malzemelerin sünekliğini belirlemek için uygulanan bir tekniktir. Ayrıca malzemenin tokluğu da bükülme testi ile tespit edilebilir. Numune test cihazına yerleştirilir ve kuvvet 3 veya 4 nokta eğme test tekniklerine göre uygulanır.
Eğme testi çeşitli boyutlarda örnekleri test etmek için uygulanabilir. (ASTM A370:Standard Test Methods and Definitions for Mechanical Testing of Steel Products, ASTM E190:Standard Test Method for Guided Bend Test for Ductility of Welds, ASTM E290:Standard Test Methods for Bend Testing of Material for Ductility.) 

Basma Testi

Basma testi ASTM A370, ASTM E9 standartlarına göre uygulanmaktadır. Basma testi malzemelerin plastik akış özellikleri ve sünek kırılma limitleri gibi davranışlarını belirlemek için uygulanır. Bu testin uygulanması malzemenin işlenebilirliği hakkında fikir vermektedir.

Metaller, plastikler, kompozit malzemeler, seramikler gibi birçok malzeme basma testine tabi tutulabilir. (ASTM A370:Standard Test Methods and Definitions for Mechanical Testing of Steel Products, ASTM E9:Standard Test Methods of Compression Testing of Metallic Materials at Room Temperature).

Brinell Sertlik Testi

Brinell sertlik deneyi ASTM E10 standardına göre yapılır. Brinell sertlik testi malzemelerin sertliğini ölçmek için uygulanır. Test, metal bir numunenin yüzeyine tungsten karbür bilya ile 500 ile 3000 kg arasında bir yükün 10 ile 30 sn arasında uygulanmasından ibarettir. (ASTM E10:Standard Test Method for Brinell Hardness of Metallic Materials).

Vickers Sertlik Testi

Vickers sertlik deneyi ASTM E92, ASTM E384-11 standartlarına göre yapılır. Bu test, düzgün yüzeyli metalik bir numuneye kare tabanlı piramit şeklindeki bir ucun batırılmasıyla uygulanır. Yük kaldırıldıktan sonra oluşan izin diagonal ölçümü yapılarak sertlik değeri hesaplanır. (ASTM E92:Standard Test Method for Vickers Hardness of Metallic Materials, ASTM E384-11:Standard Test Method for Knoop and Vickers Hardness of Materials.) 

Knoop Sertlik Testi


Knoop sertlik testi ASTM E384-11 standardına göre yapılır. Knoop Sertlik testi Vickers Sertlik Testine benzer. Bu test, mikro düzeydeki sertlik ölçümleri için uygulanır. Knoop Sertlik Testi yüksek sertlik gradyanları ve kaplamalar için idealdir. Knoop Sertlik Testi, özellikle sert ve kırılgan malzemeler için uygulanır. (E384-11:Standard Test Method for Knoop and Vickers Hardness of Materials).

Rockwell Sertlik Testi

Rockwell sertlik testi ASTM E18 standardına göre yapılır. Rockwell sertlik testi Brinell sertlik testine benzer. Ama farklı tarafları şunlardır; bu testte elmas koni ve sertleştirilmiş çelik bilya batıcı uçlar kullanılır ve Rockwell sayısı küçük ve büyük yüklerin batma derinlikleri arasındaki farkla belirlenir. (ASTM E18:Standard Test Methods for Rockwell Hardness of Metallic Materials).

Mikro Sertlik Testi


Mikro sertlik deneyi ASTM E384 standardına göre yapılır. Bu yöntem özellikle çok küçük numunelerin ve ince sacların sertliğini ölçmek için kullanılır. Karbürlenmiş, dekarbürlenmiş veya azotla-sertleşmiş yüzeyler ve kaplamalı yüzey sertliği, bu test ile belirlenir. Ayrıca, mikro sertlik testi metalik alaşım fazları, cam, porselen, metal karbürler ve çeşitli sert ve kırılgan malzemelerin sertliğini ölçmek için kullanılır. (ASTM E384: Standard Test Method for Microindentation Hardness of Materials).

Darbe Testi

Darbe testi ASTM E23 standardına göre yapılır. Darbe testi malzemenin çekme, eğme veya bükülme etkisi altındayken ani bir yüke maruz kaldığında nasıl davranacağını tespit etmek amacıyla uygulanır. Darbe testinde numune üzerine bir çentik açılır ve ve yukarıdan bırakılan bir sarkaç çekicin uyguladığı darbeyle numune kırılır. Numune kırılana kadar absorpladığı enerji kaydedilir ve bu değer malzemenin tokluğu hakkında fikir verir. Darbe testinin Charpy, Izod, Keyhole gibi bazı çeşitleri vardır. (ASTM E23:Standard Test Methods for Notched Bar Impact Testing of Metallic Materials). 

Sürünme ve Gerilim Gevşemesi Testi

Bu test ASTM E139-11 standardına göre uygulanmaktadır. Sürünme testi, malzemeye sabit bir yük uygulayarak yüksek sıcaklık altında deformasyonda meydana gelen artışın ölçülmesi esasına dayanır. Şekil değiştirmenin veya deformasyonun sabit olduğu bir anda zamana bağlı olarak gerilimde meydana gelen düşüş gerilim gevşemesi olarak nitelendirilir. (ASTM E139-11: Standard Test Methods for Conducting Creep, Creep-Rupture, and Stress-RuptureTests of Metallic Material.)

Yorulma testi

Yorulma testi ASTM E466 standardına göre gerçekleştirilir. Bu test, dalgalı yükler altında malzeme özelliklerini belirleyen bir yöntemdir. Bir ana yük ve alternatif bir yük numune üzerine uygulanır, bir hata (yorulma ömrünü) üretmek için gerekli olan döngü sayısı kaydedilir. Tipik olarak, özdeş test örnekleri çeşitli alternatif yükler içinde tekrar edilir. Yükler torsiyon veya bükme şeklinde eksenel olarak uygulanabilir. (ASTM E466: Standard Test Method for Conducting Constant Amplitude Axial Fatigue Tests of Metallic Materials.)

Ağız Açma Testi


Ağız Açma Testi ASTM A513 standardına göre gerçekleştirilir. Ağız Açma Testi, bir borunun ucundan yaklaşık 4 inçlik bir bölümünün ısı verilerek çatlama meydana gelmeksizin orijinal çapa göre %15 oranında genişletilmesi işlemidir. (ASTM A513:Standard Specification for Electric-Resistance-Welded Carbon and Alloy Steel Mechanical Tubing).

Düzleştirme Testi


Düzleştirme Testi ASTM A513 standardına göre gerçekleştirilir. Düzleştirme testi, dairesel kesitli metalik boruların düzleştirme işlemiyle maruz kaldıkları plastik deformasyonla birlikte süneklik kabiliyetlerinin ölçüldüğü bir testtir.
Ayrıca bu test boruda olabilecek hataların tespiti içinde kullanılabilir. Düzleştirme testi, bir borudan belirlenmiş bir uzunlukta kesilen test parçasının, borunun boy eksenine dik yönde düzleştirme plakaları arasındaki mesafe belirli bir değere gelene kadar düzleştirildiği bir prosestir. (ASTM A513:Standard Specification for Electric-Resistance-Welded Carbon and Alloy Steel Mechanical Tubing).

Çentik Kırma Testi


Çentik kırma testi AS 2205.4.2-2003 standardına göre yapılır. Çentik kırma testi, kaynak muayenesi için hız ve düşük maliyet açısından oldukça uygun bir prosestir. 
Uygun bir numune temin edilir, numune hazırlanır, teste tabi tutulur ve bu işlem sonunda kaynaklı bölgenin iç yapısını görmemiz mümkün olur. Bu test kaynaklı parçalara uygulanır. Ana parçadan uzun ve ince bir numune kesilir, kaynak zonunun alt ve üst kenarlarına çentik açılır ve kırma testi uygulanır. (AS 2205.4.2-2003:Methods for destructive testing of welds in metal-Fillet break test.)

Kaynaklanabilirlik Testi



Kaynaklanabilirlik testi başlı başına bir işlem değil sistematik bir çalışmanın ürünüdür. Bu yöntem kimyasal analizlerle, mekanik testlerle, metalografik incelemelerle desteklenerek sonuç itibariyle malzemelerin kaynaklanabilirliğinin tespiti yapılabilir.

Reoloji Testi
Reoloji testi ASTM D2196-10 standardına göre yapılır. Reoloji testi malzemenin maruz kalınan gerilim etkisi altıdaki deformasyonunun tespiti için uygulanan kuvvete karşı malzemenin iç tepkisi analiz edilerek yapılır. (ASTM D2196 - 10: Standard Test Methods for Rheological Properties of Non-Newtonian Materials by Rotational (Brookfield type) Viscometer).

Kesme Testi




Kesme testi ASTM D1002 standardına uygun olarak yapılır. Kesme testinde çekme ve basma testinden farklı olarak uygulanan kuvvetler numunenin alt ve üst yüzeylerine paralel olarak uygulanır. Bu kuvvetlerin etkisi altında malzeme çekme ve basma testinde olduğundan daha farklı davranır ve farklı mukavemet değerleri sergiler. (ASTM D1002: Standard Test Method for Apparent Shear Strength of Single-Lap-Joint Adhesively Bonded Metal Specimens by Tension Loading (Metal-toMetal)).

Burulma Testi




Burulma testi ASTM A938-07 standardına göre uygulanır. Burulma testi, malzemelerin burulumsal ve rotasyonel kuvvetler altındaki davranışlarını incelemek amacıyla yapılır. Bu test daha çok servis koşullarında burulumsal yüklemelere maruz kalan malzemeler üzerinde uygulanır (miller, civatalar, kablolar, vb.). (ASTM A938 – 07: Standard Test Method for Torsion Testing of Wire).

Jominy Testi




Jominy testi ASTM A255-11 standardına uygun olarak yapılır. Jominy testi çeliklerin sertleşebilirliğinin tayininde kullanılan etkili bir yöntemdir.
25mm çapında ve 100mm uzunluğundaki standart bir test parçası östenitleme sıcaklığına kadar ısıtılır ve daha sonra bir ucuna su jeti yardımıyla su verilir. Numune soğuduktan sonra numunenin su verilen ucundan başlanarak sertlik ölçümleri yapılır ve elde edilen verilerle numunenin sertleşebilirlik eğrisi çizilir. (ASTM A255-10:Standard Test Methods for Determining Hardenability of Steel).